Het studiekostenbeding en de F-gassen/ natuurlijke koudemiddelen opleidingen

NVKL ontvangt regelmatig vragen over het afsluiten van een studiekostenbeding en het terugvorderen van gemaakte studiekosten.

Wat is er veranderd?

Per 2 augustus 2022 is de Europese richtlijn ‘transparantere en beter voorspelbare arbeidsvoorwaarden’ in Nederlandse wetgeving omgezet. Hierdoor wordt onder andere de scholingsplicht van de werkgever verder uitgebreid en een studiekostenbeding is daardoor niet altijd meer toegestaan.

Door de toevoeging van art. 7:611a lid 2 BW per augustus 2022 is de werkgever ook verplicht om volledig kosteloos een opleiding aan te bieden die verplicht is voor het uitvoeren van het eigen werk. Alle kosten van de opleiding worden hiertoe gerekend (bijvoorbeeld reiskosten, boeken en ander studiemateriaal, examengelden). Deze kosten mogen niet worden verrekend of teruggevorderd bij de medewerker.

Bij verplichte scholing gaat het vaak om veiligheid en het bijhouden van vakbekwaamheid (zie hier de Memorie van toelichting). Het gaat niet om beroepsopleidingen of een opleiding voor het verkrijgen, behouden of vernieuwen van een beroepskwalificatie, zolang de werkgever niet verplicht is deze aan te bieden op grond van het Europese of nationale recht of cao. De scholingstijd moet als arbeidstijd beschouwd worden en de scholing moet als het mogelijk is, ook onder reguliere werktijd worden aangeboden. De werkgever mag ervoor kiezen de opleiding zelf te verzorgen.

Studiekostenbeding

Als het om een verplichte opleiding (en dus voor de medewerker kosteloze opleiding) gaat, is het niet meer mogelijk om een studiekostenbeding overeen te komen. Sterker nog, al bestaande studiekostenregelingen op basis van een verplichte opleiding die nog doorlopen na augustus 2022 worden nietig verklaard. Het terugvorderen van studiekosten van een verplichte opleiding is dan ook voor deze groep niet meer mogelijk. Lange tijd was onduidelijk of de F-gassen opleidingen hier ook onder vallen omdat het halen van een certificaat wel wettelijk verplicht is, maar het volgen van een opleiding niet. Inmiddels is hier jurisprudentie over. Een F-gassen opleiding wordt noodzakelijk geacht voor het uitoefenen van de functie.

Als het om kosten van scholing gaat die niet valt onder de wettelijke scholingsplicht dan is het nog wel mogelijk om een studiekostenbeding met een terugbetalingsverplichting af te sluiten om te ontmoedigen dat de medewerker zelf ontslag neemt binnen een bepaalde periode tijdens of na afronding van de scholing.

Onder bepaalde voorwaarden mogen studiekosten van niet verplichte opleidingen die betaald zijn door de werkgever nog worden teruggevorderd.

Deze voorwaarden zijn:

1. Terugbetaling moet vooraf schriftelijk zijn vastgelegd in een studieovereenkomst of in een reglement, zodat het voor de medewerker vanaf het begin duidelijk moet zijn geweest wat de consequenties waren van het volgen van de door de werkgever betaalde opleiding.
2. Uit die schriftelijke afspraken moet blijken hoelang de medewerker gebonden is aan de afspraak en er moet een glijdende schaal zijn overeengekomen. Het te betalen bedrag wordt dus minder naarmate het langer geleden is dat de studie is afgerond.
3. Studieovereenkomsten bepalen vaak dat er alleen een verplichting bestaat tot terugbetaling van (een deel van) de studiekosten als de medewerker binnen een bepaalde periode na afloop van de opleiding zelf ontslag neemt. Als de werkgever ontslag aanzegt, kan in sommige gevallen een rechter bepalen dat het niet redelijk en billijk is om de studiekosten terug te vorderen.
4. In geval de opleiding op uitdrukkelijk verzoek van de werkgever is gevolgd en voornamelijk ten goede komt aan het bedrijf, is er een kans dat terugvordering in strijd wordt geacht met de redelijkheid.

We hebben bij het samenstellen van dit bericht onze uiterste best gedaan om een zorgvuldig antwoord op te stellen, maar wet- en regelgeving is vaak aan verandering onderhevig. Neem hierom desgewenst contact op voor actueel advies.