De warmtepomp? Leer van de experts
Eigenlijk is een warmtepomp niet de goede benaming. De ‘warmtepomp’ is een slim klimaatsysteem dat kan verwarmen, maar ook koelen. Een warmtepomp haalt veelal warmte uit een natuurlijke bron, zoals de buitenlucht, de bodem of het grondwater en zet dit om in bruikbare energie om te verwarmen. Om de warmte van de bron door een warmtepomp te winnen, te transporteren en af te geven is er een vloeistof (koudemiddel) en elektriciteit nodig. Een warmtepomp heeft dus stroom nodig, je zult merken dat het stroomverbruik toeneemt. Daar tegenover staat dat je geen of de helft (afhankelijk van het type warmtepomp) minder gas verbruikt.
Hoe werkt een warmtepomp
Een warmtepomp werkt volgens natuurkundige principes van verdampen en condenseren. De warmte wordt gewonnen door koudemiddel vloeistof bij lage temperatuur laten verdampen door de druk te verlagen. Vloeistof wordt gas. Warmte wordt afgegeven door het koudemiddel (in gasvorm) in druk (en temperatuur) te verhogen en zo te laten condenseren. Gas wordt weer vloeistof en wordt gebruikt voor verwarming.
De drukverlaging en -verhoging vinden plaats in de compressor. Het drukverschil wordt in stand gehouden door het in de koelcyclus tegenover de compressor opgenomen expansie orgaan. Deze componenten vormen samen met de verdamper en de condensor de kern van een koude- en dus ook van een warmtepompsysteem. Zonder één van deze componenten kunnen dit soort systemen niet functioneren. De warmte wordt opgenomen in een verdamper (buitenunit) en weer afgegeven in een condensor (binnenunit). Als dit proces omgekeerd wordt dan kan de warmtepomp voor koeling gebruikt worden.
KOELTECHIEK
Een warmtepomp is een koeltechnische installatie. Het lijkt misschien een nieuw product, maar het product bestaat al decennia lang. Koelingen, vriescellen, grote en kleine klimaatinstallaties, NVKL-lidbedrijven installeren ze al jaren in Nederland. De warmtepomp is dan ook niet meer weg te denken uit de Nederlandse samenleving en het gebruik ervan neemt alleen maar toe.
Veelgestelde vragen over warmtepompen
Een hybride warmtepomp werkt op stroom en maakt gebruik van energie uit de buitenlucht. Het is daarom een energiezuinig apparaat. Je koppelt hem aan je cv-ketel. De warmtepomp zorgt voor een groot deel van de warmte in huis. De cv-ketel springt bij als het buiten te koud is, of als het te lang duurt voor het huis warm wordt. De cv-ketel zorgt ook voor het warme water in de badkamer en keuken. Je kunt de warmtepomp aansluiten op de cv-ketel die je nu hebt (mits niet te oud), of tegelijk met een nieuwe ketel laten installeren. Het is een goede tussenstap naar een huis zónder aardgas. Daarvoor heb je een all-electric warmtepomp nodig en een hele goede isolatie.
Met de hybride warmtepomp kun je ongeveer 60 procent minder aardgas verbruiken voor de verwarming van je huis. Twee andere voordelen van deze pomp: je kunt subsidie krijgen voor de warmtepomp én je energierekening gaat omlaag. Deze warmtepomp is zeer geschikt voor bestaande woningen met een cv-ketel en een redelijke isolatie.
De bodem-water warmtepomp gebruikt de bodem als warmtebron. Er wordt een buizensysteem verticaal of horizontaal in de bodem aangelegd, afhankelijk van het grondoppervlak. Door dit buizensysteem loopt een vloeistof die de warmte uit de grond haalt. De warmtepomp zet deze warmte om naar een hogere temperatuur om de woning en het tapwater te verwarmen.
Deze installatie bevindt zich voor het grootste gedeelte onder de grond, want de water-water warmtepomp haalt zijn energie uit grondwater. Het water wordt omhoog gepompt en wanneer de warmte eruit gehaald is weer terug de grond in gepompt. De warmte die wordt opgewekt wordt gebruikt om het huis en het tapwater te verwarmen.
De lucht-water warmtepomp gebruikt de buitenlucht of ventilatielucht als bron. Er wordt energie uit de lucht gehaald en omgezet naar warmte. Deze warmte wordt overgedragen aan het verwarmingssysteem en het tapwater in de woning.
De lucht-lucht warmtepomp gebruikt de buitenlucht als bron. De warmte wordt uit de lucht gehaald en in de woning afgegeven. Een voordeel van deze soort warmtepomp is dat het ook ingezet kan worden als airco om het huis te koelen. Het nadeel is dat het geen tapwater verwarmd. Daarvoor moet je een installatie toevoegen, zoals een elektrische boiler. Tevens zijn er plafond- en wandunits nodig om de lucht naar binnen te blazen.
Voordelen
- Geen radiatoren of units in huis
- Geen geluid
- Constante temperatuur
Nadeel
- Bij verbouwing moet het afgifte en distributiesysteem aangepast worden (bijvoorbeeld vloerverwarming i.p.v. radiatoren).
Ja, een warmtepomp bevat koudemiddel en kan dus ook HFK’s bevatten (niet te verwarren met CFK’s!). Vanuit de overheid is het gebruik van HFK’s aan banden gelegd, omdat dit broeikasgassen zijn. Het is daarom belangrijk om bij aanschaf van een warmtepomp navraag te doen naar de toekomstige leveringszekerheid van het koudemiddel in geval van lekkage of ander onderhoud. Echter, steeds meer warmtepompfabrikanten zullen de overstap gaan maken naar andere koudemiddelen dan HFK’s.
Zelfs onder het vriespunt heeft buitenlucht nog steeds energie. Lucht van -10°C is relatief koud, maar staat in contact met een veel kouder medium wel warmte af. Let wel: het rendement van een warmtepomp is sterk afhankelijk van het temperatuurniveau waarop de restwarmte beschikbaar is. Zodra hoge temperaturen gewenst zijn, zal de restwarmtebron ook een relatief hoge temperatuur moeten hebben om een acceptabel rendement te realiseren.
Eigenlijk is een warmtepomp niet de goede benaming. De ‘warmtepomp’ is een slim klimaatsysteem dat kan verwarmen, maar ook koelen. Een warmtepomp werkt volgens het koeltechnische principe en dat is een vak apart. De NVKL-installateurs gebruiken de koudetechniek al decennia lang om te koelen en te vriezen. In het geval van een warmtepomp wordt het koudetechnische principe omgedraaid, er wordt warmte uit de bron (lucht, maar dit kan ook water of bodem zijn) onttrokken en in de te verwarmen ruimte gebracht.
Voor een juiste vergelijking tussen de verschillende warmtepompsystemen wordt er best gekeken naar de SPF, dat staat voor Seasonal Performance Factor. Dit is het rendement tijdens het gehele stookseizoen.
COP staat voor Coëfficiënt of Performance. Deze aanduiding geeft het rendement van een warmtepompsysteem weer. Een COP van 4, bijvoorbeeld, betekent dat het systeem 4kW aan energie levert voor iedere kW energie die erin gestopt wordt. Oftewel: het rendement is gelijk aan 400%. Warmtepompen moeten in Nederland voldoen aan een minimale COP van 4.
Dit hangt af van de wensen van de gebruiker: welke warmtecapaciteit en warmte-intensiteit zijn gewenst. Zo is het voordeel van een grondgebonden systeem t.o.v. een luchtwarmtepomp dat je niet afhankelijk bent van het weer, doordat bodem- en aardwarmte een constante temperatuur hebben. Kies je hiervoor dan liggen de investeringskosten wel hoger dan van luchtwarmtepompen. Dit komt doordat er boringen, de aanleg van buizen en complexer onderhoud mee gepaard gaan. Dit zijn slechts een paar voorbeelden van aspecten die de keuze zouden moeten bepalen.
Die mogelijkheid bestaat inderdaad. In dat geval wordt er gesproken van een hybride warmtepomp. De besparing op gas is met zo’n systeem aanzienlijk, doordat de warmtepomp voor de meeste dagen zorgt voor verwarming en de cv-ketel alleen bijspringt als het erg koud is (en zorgt voor warm water).
Vrijwel alle woningen zijn geschikt voor een warmtepompinstallatie. Er dient wel een goede isolatie aanwezig te zijn, evenals een verwarmingssysteem met een lage aanvoertemperatuur, zoals vloerverwarming. Bij een slechte isolatie moet de warmtepomp namelijk meer werk leveren om het warmteverlies weer aan te vullen. Dat betekent dat er meer elektrische energie nodig is, hetgeen verwarming via warmtepomp minder duurzaam en duurder maakt. Voor een hybride warmtepomp is het niet altijd noodzakelijk dat er lage temperatuurverwarming aanwezig is.
Een koelmachine en een warmtepomp zijn in principe dezelfde apparaten; ze verplaatsen beide warmte van een lager naar een hoger temperatuurniveau. Het verschil zit hem echter in het doel van de apparaten. Men spreekt van een koelmachine als het doel van het apparaat is om te koelen, terwijl men spreekt van een warmtepomp als het doel is om te verwarmen. Voor situaties waarbij met één apparaat zowel wordt gekoeld als verwarmd, kan men dus in principe beide termen gebruiken.
Vakmanschap Warmtepomp
Volgens de norm is vakbekwaamheid voor het adviseren, ontwerpen, plaatsen/monteren inregelen, onderhouden en inspecteren van een warmtepomp essentieel voor het goed en veilig presteren van de installatie. Diverse brancheorganisaties hebben daarom een erkenningsregeling opgesteld die voldoet aan de geldende normen en eisen.
Zodra je aan de eisen van vakbekwaamheid voldoet, word je opgenomen in het Vakpaspoort van het Centraal Register Techniek (CRT). Voldoe je aan alle eisen voor vakbekwaamheid, sta je geregistreerd én ben je in het bezit van de voorgeschreven gereedschappen? Dan kun je (onder voorwaarde) een erkenning voor erkend installatiebedrijf warmtepomp aanvragen.
Bij het vaststellen van je vakbekwaamheid kun je verschillende profielen kiezen zodat dit altijd aansluit op je huidige werkzaamheden.
Geregistreerd Vakmanschap
Geregistreerd Vakmanschap is belangrijk, omdat dit laat zien dat de vaardigheden voor een goed aangelegde en veilige installatie aantoonbaar zijn vastgesteld. Opdrachtgevers kunnen naar een Bewijs van Vakmanschap vragen. Geregistreerd Vakmanschap is daarvoor een belangrijk en herkenbaar kwaliteitslabel voor registratie in het CRT en Vakpaspoort.
De opleidingen worden door deze marktpartijen verzorgd. Aansluitend op het opleidingsprogramma wordt door geaccrediteerde examenpartijen de theorietoets en het praktijkexamen afgenomen. Wanneer beide examens positief zijn afgerond, ontvangt de kandidaat het Bewijs van Vakmanschap, welke wordt geregistreerd in je persoonlijke Vakpaspoort.
Bij het positief afronden van het examenprogramma, ontvangt de installatiemonteur het persoonlijke digitale Bewijs van Vakmanschap in zijn of haar Vakpaspoort. Klik hier om direct aan de slag te gaan. Of raadpleeg eerst de veelgestelde vragen.
Wat voor soorten warmtepompen zijn er?
Er bestaan verschillende soorten warmtepompen:
Een hybride warmtepomp werkt op stroom en maakt gebruik van energie uit de buitenlucht. Het is daarom een energiezuinig apparaat. Je koppelt hem aan je cv-ketel. De warmtepomp zorgt voor een groot deel van de warmte in huis. De cv-ketel springt bij als het buiten te koud is, of als het te lang duurt voor het huis warm wordt. De cv-ketel zorgt ook voor het warme water in de badkamer en keuken. Je kunt de warmtepomp aansluiten op de cv-ketel die je nu hebt (mits niet te oud), of tegelijk met een nieuwe ketel laten installeren. Het is een goede tussenstap naar een huis zónder aardgas. Daarvoor heb je een all-electric warmtepomp nodig en een hele goede isolatie.
Met de hybride warmtepomp kun je ongeveer 60 procent minder aardgas verbruiken voor de verwarming van je huis. Twee andere voordelen van deze pomp: je kunt subsidie krijgen voor de warmtepomp én je energierekening gaat omlaag. Deze warmtepomp is zeer geschikt voor bestaande woningen met een cv-ketel en een redelijke isolatie.
De bodem-water warmtepomp gebruikt de bodem als warmtebron. Er wordt een buizensysteem verticaal of horizontaal in de bodem aangelegd, afhankelijk van het grondoppervlak. Door dit buizensysteem loopt een vloeistof die de warmte uit de grond haalt. De warmtepomp zet deze warmte om naar een hogere temperatuur om de woning en het tapwater te verwarmen.
Deze installatie bevindt zich voor het grootste gedeelte onder de grond, want de water-water warmtepomp haalt zijn energie uit grondwater. Het water wordt omhoog gepompt en wanneer de warmte eruit gehaald is weer terug de grond in gepompt. De warmte die wordt opgewekt wordt gebruikt om het huis en het tapwater te verwarmen.
De lucht-water warmtepomp gebruikt de buitenlucht of ventilatielucht als bron. Er wordt energie uit de lucht gehaald en omgezet naar warmte. Deze warmte wordt overgedragen aan het verwarmingssysteem en het tapwater in de woning.
De lucht-lucht warmtepomp gebruikt de buitenlucht als bron. De warmte wordt uit de lucht gehaald en in de woning afgegeven. Een voordeel van deze soort warmtepomp is dat het ook ingezet kan worden als airco om het huis te koelen. Het nadeel is dat het geen tapwater verwarmd. Daarvoor moet je een installatie toevoegen, zoals een elektrische boiler. Tevens zijn er plafond- en wandunits nodig om de lucht naar binnen te blazen.
Bekijk voor meer informatie al onze warmtepompvideo’s!
Video's
Downloads
Hand-outs
DownloadoverzichtCheck de Installatiecheckapp.
Lees alles over de opleidingsmogelijkheden via: www.nvkl.nl/warmtepomptrainingen.
De F-gassenverordening is van toepassing op warmtepompen, lees hier alles over op: www.nvkl.nl/f-gassenverordening.
Bekijk onze flyer over warmtepompen en lees meer over welke wetgeving van toepassing is.
Kies voor een NVKL-erkende installateur
Een NVKL-erkende installateur is in bezit van de NVKL-erkenning. Dit betekent dat ze voldoen aan de eisen van de verplichte wetgeving en daarnaast aan de eisen op het gebied van opleiding, vakkennis, materialen en meer. Eén van de criteria van de erkenning is dat alle installatiebedrijven binnen NVKL tweejaarlijks worden getoetst. Aan de NVKL-erkenning zijn de zakelijke geschillencommissie en de geschillencommissie voor consumenten gekoppeld. Als klant van een NVKL-lid kun je daar altijd op terugvallen.
Een erkende installateur:
- Is te herkennen aan het NVKL-logo
- Zorgt voor optimaal presterende installaties
- Laat je voldoen aan alle verplichte wet- & regelgeving
- Zorgt dat veiligheid zijn eerste prioriteit is
- Bied je garantie door de NVKL-geschillenregelingen
- Geeft je goede nazorg in de vorm van onderhoud en servicediensten
