Het kan je haast niet ontgaan zijn: de stikstofuitspraak. De reden dat een gigantische hoeveelheid aan projecten in de mobiliteits-, agri- en bouwsector stil is komen te liggen. Volgens een eerste inventarisatie van het kabinet staan 18.000 projecten op losse schroeven. De economische schade die hiermee gemoeid is wordt alleen al voor de bouw geschat op 14 miljard door ABN Amro.
Wat is er aan de hand?
Stikstof zit natuurlijk al in de lucht, dus het gaat hier om de stikstofverbindingen, zoals stikstofoxiden (NOx) en ammoniak (NH3). De Raad van State heeft op 29 mei 2019 bepaald dat de stikstofregelgeving van de Nederlandse overheid niet deugt. Via het Programma Aanpak Stikstof (PAS) konden initiatiefnemers van een project waarbij additionele stikstof zou neerslaan op een Natura 2000-gebied, toch een vergunning krijgen door in de toekomst herstelmaatregelen te nemen.
Nu stelt de Raad van State dat deze herstelmaatregelen lang niet altijd adequaat genomen worden. Het programma (PAS) zou daarnaast de natuur onvoldoende beschermen. Met deze uitspraak zijn projecten stil komen te liggen. De benodigde vergunning, waar de stikstofproblematiek onder valt, moet namelijk opnieuw beoordeeld worden.
Wat zijn de gevolgen voor de installatiebranche?
Dat zijn er twee. De eerste gaat over mogelijke bouw- of verbouwprojecten van je eigen bedrijf waarbij de vergunning vertraagd wordt of niet verleend. Daarnaast kunnen bedrijven die toeleverancier voor de bouw zijn last krijgen van bouwprojecten die stil zijn komen te liggen. Hierdoor kunnen werkzaamheden niet worden voorgezet en dit heeft een negatief effect op de bouwproductie en -omzet. Totdat er duidelijkheid is over het al dan niet door laten gaan van projecten, zouden verderop in de keten inkooporders bij groothandels en toeleveranciers geannuleerd kunnen worden. De verwachting is dat groothandels en rechtstreeks toeleverende bedrijven dit het eerst gaan merken. Daarna volgen ook de fabrikanten en weer haar toeleveringsketen.
Hoe nu verder?
Voor een aantal projecten zal worden gekeken of er een oplossing mogelijk is via de ADC-toets. Dit is een bestaande route om te voldoen aan de eisen van het PAS. Overigens is dit geen eenvoudige route. Zo mogen er geen Alternatieven zijn (A), moet er sprake zijn van een Dwingende reden van groot openbaar belang (D) en worden er Compenserende maatregelen getroffen (C). Dit zal dus maar voor enkele projecten een oplossing zijn. Voorbeeld is de uitbreiding van de A67.
FME, de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie, pleit daarom ook voor een structurele oplossing die moet komen vanuit de politiek. Er is een commissie opgericht onder leiding van oud politicus Johan Remkes (commissie-Remkes) om naar dit vraagstuk te kijken. Hier zijn een aantal adviezen uit naar voren gekomen. Denk aan verlaging van de maximumsnelheid op snelwegen, verkleinen van de veestapel en circulair en energieneutraal bouwen. Het rapport ‘Niet alles kan’ van de commissie Remkes is hier te downloaden.
Voor de bouwsector geven de adviezen van Remkes op korte termijn geen soelaas. Brancheorganisaties in de bouw hebben begin oktober een brandbrief naar premier Mark Rutte gestuurd om te pleiten voor een oplossing voor de projecten die nu stilliggen. Deze organisaties wijzen op de economische risico’s voor de sector en gevolgen voor de maatschappij. Zo is er al een woningtekort en vraagt onderhoud van onze infrastructuur alle aandacht.
