Cooling Matters

Annemiek was de eerste spreker deze middag en stelde gelijk een interessante vraag: “Wie weet wat netcongestie nou precies is?”, waarop ruim de helft van de aanwezigen zijn of haar hand opstak.  

Want waarom is er netcongestie? Er is snelle elektrificatie van onze systemen. We beschikken over zonnepanelen, windmolens, laadpalen etc., maar het net is hier nog niet op berekend. De vraag is te hoog en het aanbod is niet voorbereid. “Ontwikkelingen gaan harder dan netbeheerders kunnen bouwen”, aldus Annemiek. Ze vertelt dat het belangrijk is om het netwerk dat we hebben beter te benutten. Want de ruimte is er wel, en het net uitbreiden is niet goedkoop. Wat kunnen ondernemers zelf doen? Enkele voorbeelden zijn: besparen (LED), gefaseerd opstarten, slimme meters neerzetten (EMS), batterijen aanschaffen en collectieve afspraken maken met buren over energieverbruik. 

Annemiek stelde de vraag: Welke oplossingen zien jullie om het net beter te benutten? Dit opende een boeiende discussie in de pauze met de aanwezige leden.  

Jeroen vertelde ons over de noodzaak van energieopslag. Na een korte introductie over de brancheorganisatie Energy Storage NL, gingen we in op de vraag ‘Wat is energieopslag?’.  

Jeroen sprak over energie als “het tijdelijk opslaan van duurzame energie in tijden van energie-overvloed, om dit vervolgens weer in te zetten tijdens energietekorten”. Wanneer het aanbod van energie hoog is, is de prijs laag. Dan is het financieel aantrekkelijk om te gaan laden. Energieopslag biedt oplossingen in tijden van energietekorten en is dus de schakel tussen opwekker en afnemer.  

1. Opslag maakt het systeem betaalbaar: energieprijzen worden gereguleerd;
2. Opslag is stabiel: in periodes van bijvoorbeeld minder zon heb je door middel van opslag toch nog energie;
3. Opslag zorgt voor een duurzaam energiesysteem. 

Hoe staan we ervoor met energieopslag in Nederland? Het is nog beperkt, vooral als je het hebt over batterijopslag. In 2050 moeten we er veel beter voor staan. Nederland loopt achter op Engeland, België en Duitsland. Die landen hebben opslag eerder ingezet, maar gelukkig kunnen wij van hen leren. Nederland is een grote groeimarkt. Maar waarom is het beperkt in Nederland? We weten niet hoeveel opslag er nu precies nodig is en wat het financiële plaatje is, terwijl het buitenland deze doelstellingen wel heeft. Wel zijn de eerste projecten inmiddels van start gegaan. 

Steven nam het stokje over van Jeroen en ging in op het flexibel maken van de energievraag en welke rol elektrotechniek hierin speelt. 

Hij liet in zijn presentatie zien waar in de dag de pieken zitten bij het energieverbruik. Zo kost stroom ‘s ochtends en ‘s avonds meer dan in de mddag. Vervolgens nam hij ons mee in de ontwikkelingen rondom stroomtarieven en onbalans. Steven is met zijn team dagelijks bezig met 24 uur vooruit kijken bij bedrijven om flexvermogen te creëren. ’s Middags om 13:00 uur weet je de nieuwe energieprijzen voor de volgende dag en pas je je regelstrategie hierop aan. Vervolgens lees je data in van zon en wind om te kijken hoe je goed kunt voorspellen en schakelen. Zo daag je de koeling uit om in een zo kort mogelijke tijd terug te toeren en op te toeren. 

Wat je wel nodig hebt, is achterliggende kennis over: Hoe kan ik vermogen flexibel maken en wanneer gaat het fout? Het vraagt technische kennis, kennis van de markt en vooral veel kennis van elektrotechniek. “Het vraagt echt heel veel, ook over hoe je dat goed met elkaar vormgeeft en dát is onze uitdaging”, aldus Steven.  

Vervolgens kaartte Theo het onderwerp ‘Energieoptimalisatie in de koudetechniek’ aan, en dan voornamelijk in de foodindustrie.  

“Gebruik je restwarmte!”, benadrukt Theo. Vaak wordt de fout gemaakt door direct naar de warmtepomp te kijken, terwijl de warmte soms gratis beschikbaar is onder normale condensatietemperaturen.  

Het allerbelangrijkste voor een koelinstallatie is: RUST. Theo sprak over de toepassing van intelligent regelen. Hierbij is het vooral handig om het energiegebruik te minimaliseren door je installatie rust te geven en deze in optimale condities te behouden. Zorg daarbij voor een zo hoog mogelijke verdampingstemperatuur en een zo laag mogelijke condensatietemperatuur.  

Met peak shaving kan je heel mooi het vermogen regelen dat beschikbaar is, vertelde Theo. Peak shaving is een strategie die wordt toegepast om het piekverbruik van elektriciteit efficiënt te beheren door vraag en aanbod van stroom beter op elkaar af te stemmen. Loop je tegen het vermogen aan, dan krijg je piekvermogen. Je zou dan de compressoren kunnen laten afregelen om daarmee gecontroleerd onder het vermogen te komen.

Lucht-warmtepompen; air is everywhere!  

Na de pauze startte Tom het gesprek over de opmars van de bekendheid van netcongestie. Vijf jaar geleden was niemand er nog mee bezig. Medio 2024 is het thema hartstikke relevant, benadrukt Tom met behulp van een Google Trends grafiek. Hoe kunnen wij als leverancier bijdragen aan de oplossing van het netcongestieprobleem? Netcongestie oplossen doe je met warmtepompen of eigenlijk warmtecollectoren, vertelt Tom: “Met onze units kunnen wij warmte invangen om die vervolgens weer door het hele warmtepompcircuit in te kunnen zetten. Met deze warmte kun je vervolgens gebouwen verwarmen. Maar dan ben je er nog niet, want dan ben je alleen nog elektriciteit om aan het zetten in warmte. Maar om een oplossing te bieden voor netcongestie, moet je flexibiliteit bieden. Dit kan met behulp van buffertanks. In een buffertank kun je je overtollige restwarmte tijdelijk opslaan, totdat je deze later weer nodig hebt.” 

Tom stelde gelijk een interessante vraag: Wat is de minimaal geadviseerde grootte van de buffertank? Tussen de antwoordmogelijkheden 10, 100 en 500 kuub per megawatt stemden de meeste mensen voor 100. Het daadwerkelijke antwoord was veel hoger, namelijk 500 kuub per megawatt. “Dat is megaveel, size does matter!”, aldus Tom. 

De mogelijkheden van waterstof.  

Verduurzaming kost geld, is complex en vraagt tijd. Maar als je niks doet, kost het uiteindelijk nog meer. Met behulp van energieopslag kunnen we een heel belangrijke stap zetten in het faciliteren en versnellen van de energietransitie. 

Het gebruik van waterstof gaat toenemen, ook omdat meerdere industrieën hier gebruik van gaan maken. Dus waar wachten we in Nederland nog op? Waterstof is een grootschalige buffer voor de match tussen vraag en aanbod om het net te balanceren. Waterstof zou goed toepasbaar kunnen zijn om wind op zee in te zetten. Als je daar off-shore elektrolyse aan koppelt, dan hoef je het net niet te belasten met  elektriciteit die op de Noordzee geproduceerd wordt. Zo kun je uiteindelijk door middel van een pijpleiding de energie vervoeren in plaats van via een stroomkabel.  Waterstof kan ook een rol spelen in de eerder benoemde term ‘peak-shaving’. Als het aanbod namelijk groter is dan de vraag, kun je ook hier met waterstofopslag op inspelen

Energy Balancing: maak optimaal gebruik van de door jezelf opgewekte energie. 

Bij Van Kempen Koudetechniek proberen we een aantal bouwstenen te maken waarbij je potentiële klanten met een groot vraagstuk kunt helpen. Richard benadrukt een viertal problemen waar zijn klanten nu al tegen aanlopen: de regeling op EPEX-energieprijzen, de maximaal gecontracteerd vermogen opname en het bewaken van de teruglevering per inkoopstation, de inzet van accusystemen en natuurlijk netcongestie. 

Met trots vertelt Richard over VK-EPEX. Het product maakt een algoritme dat met behulp van kleurcodes aangeeft hoe hard jouw koelinstallatie nu mag draaien. Je hebt volgens hem namelijk flexibiliteit nodig in je product.  

Om accu’s te laden, moet je ervoor zorgen dat je energieoverschot wordt geaccumuleerd. Met een handig plaatje laat Richard zien hoe Energy Balancing werkt. We zien hoe het verbruik van energie wordt opgenomen door het net en tevens ook hoe de energie wordt ontvangen. Hier vloeit een stappenplan uit voort opgezet op basis van de metingen. De klant bepaalt hierbij zelf welke flexibiliteit wordt ingezet. 

Thermische opslag, zwaartekrachtbatterijen en slimme technologieën binnen warmtepompen. 

Kevin vertelde ons over het slim opslaan van energie door middel van accu’s, thermische opslag en zwaartekracht. Een nieuwe invalshoek die deze middag nog niet eerder was benoemd. Kevin sprak ook over latente warmte-opslag, ook wel Phase Change Materials genoemd. Hierbij worden buffervaten bij warmtepompen toegepast, waar faseveranderingen uit ontstaan. 

Thermochemische warmteopslag maakt gebruik van een chemische reactie, waardoor warmte kan worden opgeslagen en vrijgegeven. De wetten van zwaartekracht bieden ook een handige manier om energie op te slaan en weer vrij te geven, vertelt Kevin. De batterij die hierbij wordt gebruikt, heet de zwaartekrachtbatterij. Deze slaat energie op in de vorm van gravitatie. Die opgewekte (extra) energie kan gebruikt worden om eventueel bepaalde gewichten omhoog te hijsen op het moment dat er energie overgehouden wordt. Kevin heeft in zijn presentatie laten zien dat gravitatie energie kan worden opgedeeld in drie verschillende variaties: energieputten, energietorens en drijvende massa. 

NVKL dankt alle sprekers en sponsoren voor de deelname en invulling van het programma en kijkt uit naar de volgende editie.